گام مهم در توزیع عادلانه انرژی

 امروز- لیلا زمانی
صنعت نفت و گاز یکی از بزرگ‌ترین و مهم‌­ترین صنایع در جهان به‌ویژه در منطقه خاورمیانه است که نقش مهمی در تأمین درآمد کشور­های نفت‌خیز و تعیین میزان قدرت و اعتبار ملی آن‌ها در میان کشورهای جهان دارد. به همین دلیل استفاده از فناوری و تکنولوژی‌­های نو به‌منظور افزایش بهره‌وری از این صنعت همواره ‌مدّ‌نظر کارشناسان و مدیران ارشد این حوزه بوده است. اینترنت اشیا یکی از مجموعه فناوری‌های نوین است که می‌­تواند در فرآیندهای اکتشاف و تولید، پالایشگاه‌ها، پتروشیمی، خط لوله، حمل‌ونقل و توزیع در صنعت نفت و گاز مورداستفاده قرار گیرد. تأثیر اینترنت اشیا در صنعت نفت و گاز تا حدی زیاد است که بسیاری از شرکت­‌های حوزه فناوری نفت‌خیز مورداستفاده قرار گیرد. اینترنت اشیا جمع‌آوری اطلاعات لازم جهت پایش تجهیزات را ساده نموده و منجر به اخذ تصمیمات آگاهانه‌تر در صنعت نفت گردیده است. خلیج‌فارس سال‌هاست به استفاده از اینترنت اشیا در پایش و تحلیل زیرساخت‌­های خود روی آورده است. از کاربردهای اینترنت اشیا در حوزة نفت و گاز می‌توان به موارد زیر اشاره نمود:بهینه‌سازی فعالیت‌های پمپاژ.نگهداری از لوله‌ها و چاه‌ها.نظارت بر خطاهای تجهیزات و نشت گاز.پیشگیری از خرابی تجهیزات.
اینترنت اشیا به شرکت‌ها این قابلیت را می‌دهد تا بتوانند بر اموال و تجهیزات خود با دقت بیش‌تری با استفاده از حسگرها نظارت داشته باشند. با افزایش قیمت انرژی‌، کسب‌وکارها وادار به اتخاذ راهبردهای جدید به‌منظور صرفه‌جویی در مصرف انرژی شده‌­اند. این راهبردها تمرکز بالایی را بر مصرف انرژی قرار داده و باعث شده است که نظارت مستمر بر مصرف انرژی امری ضروری باشد. اینترنت اشیا این نظارت را برای افراد و ‌سازمان‌ها میسر کرده است؛ زیرا که از این طریق دستگاه‌ها قادر به تصمیم‌گیری بر اساس قوانین تحلیلی وضع شده هستند و این تصمیمات بدون دخالت انسان انجام‌گرفته و در هزینه صرفه‌جویی می‌­گردد. اینترنت اشیا از طریق تغییراتی که در صنایع مختلف ایجاد می‌­کند منجر به صرفه‌جویی بیش از هشت برابری در مصرف انرژی خواهد شد که معادل پیشگیری از انتشار یک گیگا تن گاز CO2 در محیط می‌­باشد.
روند هوشمند سازی توزیع گاز 
اواخر دی ماه بود که مدیر عامل شرکت ملی گاز از آغاز پروژه هوشمندسازی نظام توزیع گاز (هوشمند کردن کنترهای گاز) در کشور خبر داد.مدیر عامل شرکت ملی گاز از آغاز پروژه هوشمند سازی نظام توزیع گاز (هوشمند کردن کنترهای گاز) در کشور خبر داد و گفت: این پروژه در ۶ استان به صورت پایلوت آغاز شده و در تلاش هستیم قبل از سال جدید اجرایی شود.مجید چگنی امروز در مراسم آیین امضای توافق‌نامه همکاری مشترک در زمینه بومی سازی تجهیزات و اقلام راهبردی صنعت گاز با بیان اینکه اجرای این پروژه ملی نیازمند ۴ میلیارد دلار است، اظهار کرد: با اولویت شرکت‌های دانش بنیان کنسرسیومی را تشکیل داده ایم تا با همکاری آنها کار را پیش ببریم.
وی افزود: پس از اجرای این پروژه در ۶ استان به صورت پایلوت، این طرح را در تمام استان‌ها اجرایی خواهیم کرد و اولویت ما این است که شرکت های دانش بنیان در این حوزه نقش آفرینی کنند.به گفته وی اروپا، روسیه و چین در این حوزه پیشگام هستند و ما نیز با توان شرکت‌های دانش بنیان این پروژه را اجرایی خواهیم کرد و شاید لازم باشد از مشاوران خارجی نیز استفاده کنیم، در این حوزه نیز صحبت‌هایی صورت گرفته تا با کمک دانش بنیان‌ها کار را پیش ببریم.
اجرای ۷۰۰ میلیارد تومان پروژه گازی با دانش بنیان‌ها
مدیرعامل شرکت ملی گاز با بیان این‌که در حال حاضر ۷۰۰ میلیارد تومان پروژه با شرکت‌های دانش بنیان و دانشگاه‌ها در حال انجام داریم، اظهار کرد: ۱۰۰ مجموعه دانش بنیان در این حوزه با ما همکاری می‌کنند و مجموعه قراردادها و مجوزهای اخذ شده با زیست بوم فناوری بالغ بر ۶۰۰۰ میلیارد تومان است.
وی با تاکید بر این‌که مجموعه قراردادهای توسعه فناوری و ساخت اول ۶۰ میلیون یورو است که ۴۰ قلم راهبردی در دستور کار داریم تصریح کرد: با اجرای این طرح‌ها سالانه ۲۵۰ میلیون دلار صرفه‌جویی صورت می‌گیرد.چگنی با بیان این‌که اقداماتی در جهت دانش بنیان کردن این صنعت آغاز شده و در جریان است اظهار کرد: امیدواریم با اقداماتی که در بخش‌های پژوهشی انجام می‌شود، بتوانیم به آمال و اهدافی که بر آن تاکید شده، برسیم.
به گفته مدیرعامل شرکت ملی گاز، اگر نقشه راه توسعه علم و فناوری به خوبی اجرایی شود، ایران به عنوان یک کشور مترقی در سطح منطقه شناخته خواهد شد؛ در همین راستا الزامات خوبی در حوزه دانش بنیان شدن در نظر گرفته شده و ما مصممیم با همکاری متخصصان، نخبگان و کسانی که دغدغه این حوزه را دارند در این عرصه گام برداریم.در ادامه این نشست، روح‌الله دهقانی فیروزآبادی – معاون علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان رئیس‌جمهوری با بیان این‌که سیاست جدی ما برای توسعه شرکت‌های دانش بنیان بزرگ تعریف و همکاری با دستگاه‌های بزرگ کشور برای تولید و بومی سازی اقلام کاربردی است.
وی افزود: حوزه گاز نیز به عنوان یکی از بزرگترین سرمایه ملی کشور، مملو از موضوعات فناورانه در بخش‌های استحصال گاز، افزایش بهره‌وری، ذخیره سازی، کنترل و بهینه سازی مصرف است.
او با بیان این‌که در همین راستا موافقت‌نامه‌ای امضا شد که در ۱۲ گروه کالایی کلان و سامانه تعریف موضوع کرده است گفت: ارزش این توافق‌نامه بیش از ۵۰۰ میلیون دلار است و در هر کدام از این ۱۲ گروه، چندین قلم کالای راهبردی وجود دارد که با استفاده از تعریف چندین کنسرسیوم دانش بنیان این پروژه‌ها پیش خواهد رفت.
به گفته معاون علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان رئیس‌جمهوری امیدواریم تا پایان سال ۱۴۰۴ این ۱۲ قلم در بخش اول را اجرایی کنیم.
گام بلند دولت سیزدهم در هوشمندسازی توزیع گاز مایع
دولت سیزدهم در دو سال گذشته، توانست سامانه سدف را وارد مدار کند و گامی بلند در راستای هوشمندسازی توزیع گاز مایع در کشور بردارد.
تولید، فروش و ایجاد ارزش افزوده برای منابع هیدروکربنی، یکی از اهداف کشورهای بهره‌مند از این منابع است؛ همچنین توجه به امنیت پایدار انرژی از مهم‌ترین اصول مدیریت این حوزه در هر کشوری محسوب می‌شود؛ با این حال طبق گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس، شدت مصرف انرژی در کشور نزدیک به دو برابر استاندارد جهان است.
این موضوع نشان می‌دهد کشور دچار بد مصرفی انرژی شده و با ادامه این مسیر، تمام منابع هیدروکربنی کشور بدون ایجاد ارزش افزوده چندانی اتلاف خواهد شد؛ به گواه بسیاری از کارشناسان، راه‌حل این مسئله، بهینه‌سازی مصرف در کنار افزایش تولید است؛ از طرفی بهینه‌سازی چالش‌هایی دارد که برای حل آن چالش‌ها ابتدا باید در سطح عالی مدیریتی کشور، ساختاری واحد شکل بگیرد تا به‌وسیله آن بتوان مشکلات مربوطه را مرتفع کرد.
توزیع عادلانه گاز مایع با تکیه بر سامانه سدف
یکی از مهم‌ترین اقدامات وزارت نفت در سال ۱۴۰۲، توزیع گاز مایع یارانه‌ای تنها از طریق سامانه دریافت فرآورده‌های نفتی (سدف) بود. با توجه به قانون مصوب مجلس شورای اسلامی، همه هموطنانی که متقاضی دریافت گاز مایع یارانه‌ای هستند، لازم است که در سامانه درخواست فرآورده‌های نفتی (سدف) ثبت‌نام کنند.
گاز مایع (ال‌پی‌جی) به قیمت یارانه‌ای در حال توزیع است، اما همه متقاضیانی که نیازمند دریافت گاز مایع برای مصارف خانگی یا مشاغل خرد هستند باید در سامانه دریافت فرآورده‌های نفتی ثبت‌نام و از طریق این بستر الکترونیکی سوخت موردنیاز خود را دریافت کنند.
دولت تلاش می‌کند فرآورده یارانه‌ای را به دست مردم به‌عنوان مصرف‌کننده اصلی برساند و از شبکه خارج نشود. بر اساس تصمیم دولت، اگرچه تحویل گاز مایع به خانوارهایی که به شبکه سراسری گاز متصل نیستند همچنان با قیمت یارانه‌ای هر کیلوگرم ۲۳۰ تومان انجام خواهد شد، اما مصارفی غیر از این که تنها ۵ درصد از تقاضا را شامل می‌شود با قیمت ۱۰ درصد بیشتر از نرخ گاز مایع یارانه‌ای به دست مصرف‌کنندگان می‌رسد.
حدود ۴ سال پیش سامانه سدف با هدف توزیع کپسول گاز مایع و نفت سفید برای خانوارهایی که به شبکه سراسری گاز متصل نیستند ایجاد شد تا با پایش این خانوارها، سوخت یارانه‌ای به دست مصرف‌کننده واقعی برسد و از مسیر اصلی منحرف نشود.
با این حال در این مدت اگرچه برای توزیع نفت سفید سامانه سدف فعال بود، اما گاز مایع هنوز جای خود را در این سامانه پیدا نکرده بود و همین موضوع باعث می‌شد اگرچه وزارت نفت بیش از نیاز واقعی گاز مایع تحویل شرکت‌های توزیع می‌داد؛ اما در بزنگاه‌هایی کپسول گاز در مناطقی که به گاز شهری دسترسی نداشتند نایاب و حتی کمیاب می‌شد و قیمت آن که با یارانه دولت حدود ۲۸ هزار تومان بود، بالای ۲۰۰ هزار تومان به فروش می‌رسید.
حالا در راستای اجرای بند ب تبصره ۱۴ قانون بودجه سال ۱۴۰۲ و آیین‌نامه اجرایی هیات وزیران توزیع گاز مایع برای مصرف مصرف‌کنندگان گاز شهری بی‌بهره هستند، همانند گذشته مشمول دریافت گاز مایع یارانه‌ای بوده و بدون تغییر و با نرخ مصوب یارانه‌ای انجام خواهد شد. به شرط آنکه در سامانه سدف ثبت‌نام کرده و درخواست خود را از این طریق اعلام کنند.
این در حالی است که حدود ۹۵ درصد از متقاضیان دریافت گاز مایع مشمول قیمت یارانه‌ای هستند و ۵ درصد باقیمانده که عمدتاً گاز مایع را برای مصارف غیرضروری و یا به عنوان سوخت دوم استفاده می‌کنند با تصمیم دولت، این سوخت را به قیمت ۱۰درصد بیشتر از نرخ گاز مایع یارانه‌ای دریافت خواهند کرد.
بر اساس قانون بودجه سال ۱۴۰۲، شرکت‌های پالایشی موظف‌اند تا ۴۰ درصد از سود پالایشی خود را برای اجرای طرح‌های کیفی‌سازی فرآورده‌های نفتی هزینه کنند.
این الزام قانونی در حالی مطرح می‌شود که کیفی‌سازی محصولات، بهینه‌سازی مصرف انرژی و توسعه زنجیره ارزش به نوعی حرکت در راستای مسئولیت‌های اجتماعی در صنعت نفت است.
امضای قرارداد ارتقای کیفی نفت‌کوره در ۲ پالایشگاه برای نخستین بار
 در دولت سیزدهم
شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی در دولت سیزدهم با هدف عمل به تکالیف قانون هوای پاک، همچنین با رویکرد توسعه صنایع پالایشی اجرای طرح‌های ارتقای کیفی نفت کوره را که نیاز به فناوری پیچیده‌ای دارد و به دلیل تحریم سال‌ها مغفول مانده بود، با استفاده از توان فنی شرکت‌های دانش‌بنیان داخلی برای نخستین بار در کشور اجرایی کرد و قرارداد ارتقای کیفی نفت کوره تولیدی پالایشگاه‌های نفت لاوان و کرمانشاه در آبان‌ماه امسال با بهره‌گیری از ظرفیت دانش فنی داخلی به امضا رسید.
این شرکت همچنین در نظر دارد با دستیابی به دانش فنی ارتقای کیفیت نفت‌کوره در کشور و اجرای پایلوت آن در این دو پالایشگاه، اجرای طرح‌های ارتقای کیفی نفت کوره تولیدی در ۶ پالایشگاه کشور را به‌سرعت اجرایی کند، همچنین این شرکت با پیگیری دقیق قانون بودجه سال ۱۴۰۲، تأمین منابع مالی با لحاظ کردن ۴۰ درصد از سود عملیاتی سالانه پالایشگاه‌ها به‌منظور تسریع در توسعه طرح‌های کیفی‌سازی را در دستور کار قرار داده است.
اجرای طرح‌های ارتقای کیفی نفت کوره در پالایشگاه‌های کشور، ارزش افزوده ۵۲ میلیون دلاری سالانه در کشور به همراه دارد.
تزریق گاز مایع به خطوط لوله در دو سال اخیر ۵۲ درصد کاهش یافت
حسینعلی محمدحسینی ششم آذر ماه گفت: اعدادی که در خصوص تزریق گاز مایع به خطوط لوله سراسری گاز از سوی برخی نماینده‌ها مطرح می‌شود، مربوط به قبل از دولت سیزدهم است. در دو سال اخیر موفق شدیم تزریق گاز مایع به خط لوله گاز را ۵۲ درصد کاهش دهیم.
حسینعلی محمدحسینی مدیر برنامه ریزی تلفیقی شرکت ملی گاز با اشاره به اینکه تجربیات بین المللی نشان داده اقدامات فرهنگی در فصل سرد سال ۵ تا ۱۰ درصد کاهش مصرف را به دنبال دارد گفت: در حال حاضر ۲۰ پالایشگاه، ۳۹ هزار کیلومتر خط فشار قوی و ۹۰ ایستگاه تقویت فشار داریم و مجموع میزان تولید گاز ایران یک میلیارد و ۷۴ میلیون متر مکعب است. به ۲۷.۵ میلیون مشترک شهری در ۱۲۵۵ شهر، ۳۹۷۰۰ روستا و ۱۳۳ نیروگاه کار گازرسانی انجام می‌شود. سهم گاز در سبد انرژی در برنامه ششم ۵۶ درصد و اکنون ۷۴ درصد رسیده است.
محمدحسینی با اشاره به اینکه طی ۲ سال گذشته مصرف گاز نیروگاهی ۲۰ درصد معادل ۳۳میلیون متر مکعب در روز افزایش یافته است عنوان کرد: مصرف کنندگان عمده صنعتی ۱۰درصد افزایش مصرف داشته و ۱۱۵۵ کیلومتر خط فشار قوی راه اندازی شده و ۸ درصد افزایش مصرف وجود داشت. رقم افزایش ظرفیت پالایشی ۴۰ میلیون متر مکعب است.
محمدحسینی درباره هوشمندسازی کنتورها گفت: هوشمندسازی کنتور‌ها آغاز شده است به همین منظور ۴ میلیارد دلار سرمایه گذاری نیاز داریم تا در راستای بهینه سازی مصرف گام برداریم. اعدادی که در خصوص تزریق گاز مایع به خطوط لوله سراسری گاز از سوی برخی نماینده‌ها مطرح می‌شود، مربوط به قبل از دولت سیزدهم است. در دو سال اخیر موفق شدیم تزریق گاز مایع به خط لوله گاز را ۵۲ درصد کاهش دهیم. مدیر برنامه ریزی تلفیقی شرکت ملی گاز در پایان گفت: بازاریابی خوبی برای فروش گاز مایع صورت گرفته است. در حال حاضر سبد متنوعی از مشتریان را برای صادرات داریم و در حال احداث اسکله اختصاصی صادرات گاز مایع در پارس جنوبی هستیم. بخش عمده‌ای از منابع مالی شرکت ملی گاز برای توسعه و نگهداری شبکه گاز از طریق صادرات گاز مایع به دست می‌آید؛ اگر این منابع به هر کاهش یابد، در انجام مأموریت شرکت ملی گاز اختلال ایجاد می‌شود.