زمان جهش در اقتصاد دیجیتال کشور

 امروز- لیلا زمانی
 براساس برنامه هفتم توسعه تا پایان این برنامه یعنی چهار سال دیگر، ایران باید ۵ پله در شاخص نوآوری در سطح جهان صعود کند. اما این سوال مطرح است که چنین جهشی چگونه و طی چه شرایطی صورت می‌گیرد و ایران چقدر زمینه چنین رشدی را دارد؟ شاخص نوآوری با توجه به سرعت رشد فناوری و نوآوری در دنیا بسیار مهم است، شاخصی که با توجه به برنامه هفتم توسعه، ایران باید تا پایان این برنامه، به رتبه ۴۸ دنیا برسد. در این صورت است که جهشی در اقتصاد دیجیتال کشور رخ خواهد داد. اما براساس آخرین آمار منتشرشده در سال ۲۰۲۰، ایران در رتبه ۵۳ دنیا ایستاده است و قطعا ارتقای ۵ رتبه‌ای کشور طی ۴ سال باقی‌مانده آن هم در شاخص نوآوری با توجه به ویژگی‌های مختلف آن که شامل سرمایه انسانی و تحقیق، خروجی‌های خلاقانه، خروجی‌های دانش و فناوری، پیشرفتگی کسب‌وکار، پیشرفتگی بازار و… می‌شود، آسان نخواهد بود.
در راستای حمایت از کسب و کارهای اینترنتی اخیرا در دولت مصوبه ای برای تسهیل کسب و کارهای اینترنتی بوده است که طبق آن کسب و کارهایی که تا پایان سال ۱۴۰۱ کد مالیاتی نداشته و اظهارنامه مالیاتی پر نکرده بودند، از معافیت مالیاتی برخوردار می شوند.
در ایران چند سالی است که به صورت ویژه به اقتصاد دیجیتال توجه شده است و در دولت سیزدهم هم تمهیداتی مهمی برای این حوزه در نظر گرفته شده است. اقتصاد دیجیتال فضای بکری است که می تواند مشاغل زیادی را برای کشور ایجاد کند و فقط بحث هزینه‌ها نیست؛ در حال حاضر یکی از حوزه‌های جدیدی که می‌تواند شرایط جدید را برای افزایش اشتغال فراهم کند همین حوزه است. از سوی دیگر نیمه دوم سال گذشته بود که کسب و کارهای اقتصاد دیجیتال به دنبال اعمال محدودیت برای چند شبکه اجتماعی خارجی با مشکلاتی رو به رو شدند و به دلیل اهمیت این حوزه برای دولت سیزدهم پاییز سال گذشته آیین نامه حمایت از کسب و کارهای اقتصاد دیجیتال تصویب رسید.
در این آیین نامه حمایت های گوناگونی برای کسب و کارها در نظر گرفته شده است که می توان به معافیت آنها از مالیات اشاره کرد. همچنین در لایحه بودجه سال ۱۴۰۲  بخشی به این موضوع اختصاص یافته و براساس بند «ط» تبصره شش عوارض و مالیات لایحه بودجه در راستای حمایت از توسعه اقتصاد دیجیتال در کشور و تشویق کسب و کارهای اینترنتی به استفاده از سکوهای داخلی تا پایان سال ۱۴۰۲ کسب و کارهای حقیقی فعال در سکوهای داخلی مورد تایید وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات که فاقد پرونده مالیاتی هستند، به صورت پلکانی تا سقف مقرر در ماده ۱۰۰ قانون مالیات‌های مستقیم مشمول مالیات با نرخ صفر بوده و جرائم سال‌های قبل ناشی از عدم تسلیم اظهارنامه شامل بخشودگی می‌شود. اما هرگونه کسب درآمد در بستر سکوها و شبکه‌های اجتماعی خارجی مشمول اخذ مالیات می‌شوند.
در نهایت اسفند بندهای (ط) تبصره ۶ در بخش درآمدی را تصویب شد و بر اساس آن درآمد برخی از کسب و کارهای اشخاص حقیقی در پلتفرم های داخلی مشمول نرخ صفر مالیاتی می‌شود. در همین رابطه به تازگی عیسی زارع پور- وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات- در این باره گفته است: در دولت یک مصوبه ای برای تسهیل کسب و کارهای اینترنتی داشتیم که بر اساس این مصوبه کسب و کارهای اینترنتی که تا پایان سال ۱۴۰۱ کد مالیاتی نداشته و اظهارنامه مالیاتی پر نکرده بودند از معافیت مالیاتی برخوردار می شوند.
وی افزود: این امکان بسیار خوبی است برای فعالیت کسب وکارهایی که قصد دارند در سکوهای داخلی فعالیت کنند. یکی از مشکلاتی که مهاجرت کسب وکار های اینترنتی از سکوهای خارجی به داخلی داشت این بود که در آنجا مالیاتی پرداخت نمی کردند اما همین که به سکوهای داخلی می آمدند باید مالیات پرداخت می کردند؛ با مصوبه هیات دولت، این معافیت مالیاتی برای کسب وکارها فراهم شد.
طبق گفته وی حتی برای کسانی که اظهارنامه مالیاتی و کد مالیاتی و کسب و کار فیزیکی هم دارند، مصوب شد در صورتی که صورت های مالی خود را در این دو حالت یعنی کسب وکار برخط و کسب و کار غیر برخط جدا کنند، آن بخش از فعالیت خود را که در سکوهای داخلی انجام دهند مشمول معافیت مالیاتی خواهد شد و اتفاق بزرگی برای رونق کسب و کارهای اینترنتی بر بستر سکوهای بومی به شمار می رود.
توجه تولیدمحور به فناوری‌های روز دنیا باعث رشد اقتصاد
 دیجیتال می‌شود
از سوی دیگر معاون علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان رئیس جمهور گفت: توجه تولیدمحور به فناوری‌های روز دنیا باعث ماندگاری در حوزه اقتصاد دیجیتال می‌شود و باید در کشور ۶ منطقه (هاب) بزرگ فناوری ایجاد کنیم.
«روح‌الله دهقانی فیروزآبادی» معاون علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان رئیس جمهور گفت: مسئله اقتصاد دیجیتال به چند فناوری کلیدی وابسته است و اگر بخواهیم در این حوزه ماندگار باشیم باید به فناوری‌هایی مانند میکروالکترونیک، اینترنت اشیا، هوش مصنوعی ورود کنیم و قطعا اگر به این سه فناوری توجه تولیدمحور نداشته باشیم، ممکن است بازارهای خود را از دست بدهیم.
دهقانی تاکید کرد: یکی از فناوری‌هایی که در اقتصاد دیجیتال تاثیر بسزایی دارد، هوش مصنوعی است. علاوه بر کاربردی که این فناوری در اقتصاد دیجیتال باید به سمت ساخت آن نیز پیش برویم. باید در آینده ۶ هاب فناوری در کشور راه‌اندازی شود تا ۶ موضوع بزرگ، قابل اعتنا با ظرفیت‌های عظیم در آن بررسی شود و پژوهشگران فناوری بتوانند در آنجا فعالیت کنند.
«محمدصادق خیاطیان» رئیس هیات عامل صندوق نوآوری و شکوفایی نیز گفت: آماری که در حوزه فناوری وجود دارد نشان می‌دهد که اکنون با یک اکوسیستم مواجه هستیم و نیاز به جهش در این حوزه داریم. یکی از موارد جهش در بازار صادرات است و برنامه جدی در صندوق نوآوری در این بخش داریم. حوزه محتوا دیگر حوزه الویت‌دار این بخش است که باید به آن نیز توجه ویژه کنیم. نکته آخر این است که در این حوزه دانش و فناوری اهمیت زیادی دارد و سیر تحول نشان می‌دهد که نفوذ دانش و فناوری چقدر زیاد است.
وی افزود: در صندوق نوآوری و شکوفایی تمام عزم خود را جزم کردیم تا تنوع مالی ایجاد کنیم و متناسب با بلوغ این اکوسیستم ابزارهای مختلفی را طراحی کنیم. از ۷۷ خدماتی که در این بخش داده می‌شود بخشی مربوط به سرمایه‌گذاری است. برای تامین مالی شرکت‌های دانش‌بنیان در خدمت شرکت‌های دانش‌بنیان داریم.
اراده دولت سیزدهم برای ایجاد تحول در حوزه اقتصاد دیجیتال
رئیس کمیته اقتصاد دیجیتال مجلس شورای اسلامی گفت: دولت سیزدهم اراده‌ خوبی برای تحول در حوزه اقتصاد دیجیتال از خود نشان داده است.
«مجتبی توانگر» رئیس کمیته اقتصاد دیجیتال مجلس شورای اسلامی گفت: جای خوشحالی دارد که دولت سیزدهم اراده تحول را از خود نشان داده است که از میان آنها می‌توان به نکاتی اشاره کرد. یکی از آنها فیبرنوری است که به اراده مصمم نیاز داشت و ۲ دستاورد مهم برای آینده اقتصاد دیجیتال دارد. یکی از مهم‌ترین دستاوردهای آن ارائه اینترنت چند صد مگابیتی است. وی افزود: مسئله بعدی توجه به تولیدات بومی مانند پیام‌رسان‌ها است. پیام‌رسان‌ها باید چرخه اقتصادی خود را تکمیل کنند.این نماینده مجلس تاکید کرد: صنعت نیمه تعطیل فضایی در این دولت احیا شد و پرتاب موفق ماهواره خیام از اقدامات مهم در این حوزه است. ساختارهای دولت برای این دگردیسی آماده نیست، ساختارهایی که عمرشان ۲۰ ساله است و با هوش مصنوعی در تناقض هستند.
توانگر ادامه داد: موضوع اقتصاد دیجیتال نیازمند ساختار حمایتگر است و حتی هوش مصنوعی نیز سخت می‌تواند در این شرایط از عهده کار خود برآید. در آینده رشد اقتصاد دنیا فناوری محور خواهد بود. هسته اقتصاد دیجیتال نیازمند سرمایه‌گذاری جدید است و باید از تمام ظرفیت اقتصاد دیجیتال مانند پلتفرم‌ها استفاده کنیم. تحول در اقتصاد محتوا با تسهیم درآمد بین بازیگران ضروری است.
وی تاکید کرد: فیلترینگ، مالیات و بیمه آزادکاری از موانع سر راه اقتصاد دیجیتال است و باید برای آنها فکری کرد. علی‌رغم تاکیدات سران قوا اجازه، سرمایه‌گذاری خارجی هنوز مشکلاتی دارد و در عمل می‌بینیم که ترس‌هایی وجود دارد و اجازه رونق را نمی‌دهد. مسئولان دولت سیزدهم شجاعت این تغییر رویکرد را دارند و اگر اراده کنند می‌توان این تغییرات را لحاظ کرد.
رئیس کمیسیون اقتصاد دیجیتال مجلس گفت: در کارگروه اقتصاد دیجیتال تجربه خوبی برای واگذاری تنظیم‌گری آزادکاران داشتیم و نباید بترسیم که بخش خصوصی در کنار دولت کار کند. چابکی تنظیم‌گری بخش خصوصی می‌تواند روند توسعه اقتصاد دیجیتال را شتابان کند.وی اظهار داشت: لازم است سفارتخانه‌های ما رابطه بهتری با بخش غیردولتی داشته باشند و این مهم نیازمند تدوین برنامه دیپلماسی خارجی است که باید در دستور کار قرار بگیرد.
افزایش ۱۵ درصدی سهم اقتصاد دیجیتال تا پایان برنامه هفتم توسعه
وزیر ارتباطات از افزایش سهم اقتصاد دیجیتال تا پایان برنامه هفتم توسعه خبر داد و گفت: تقلیل اقتصاد دیجیتال به یک پلتفرم آمریکایی ظلم به کشور است.
عیسی زارع پور وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات گفت: دولت برای بهتر شدن آینده اقتصاد دیجیتال در کشور در برنامه هفتم توسعه کشور برنامه خوبی پیش بینی کرده است به‌طوری که سهم اقتصاد دیجیتال افزایش یابد.
وی افزود: هدف گذاری که صورت گرفته به این صورت است که سهم اقتصاد دیجیتال که در حال حاضر حدود ۷/۸ درصد است به ۱۵ درصد تا پایان برنامه هفتم توسعه برسد بنابراین دولت یک برنامه منسجم پیش‌بینی کرده و یکی از سرفصل‌های اصلی برنامه توسعه اقتصاد دیجیتال است.
وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات در ادامه گفت: وزارت ارتباطات باید در شش ماه سند توسعه اقتصاد دیجیتال کشور را در قالب مصوباتی که در شورای عالی فضای مجازی وجود داشته تهیه و به تصویب هیأت وزیران برساند.
وی افزود: تمام دستگاه‌ها مکلف شدند در سال اول برنامه توسعه یعنی از شهریور امسال تا شهریور سال آینده برنامه هوشمند سازی تحول دیجیتال و توسعه اقتصاد دیجیتال در بخش خودشان را تهیه کنند و به تصویب هیئت وزیران برسانند.
زارع پور افزود: در این برنامه باید به فناوری‌های جدید مثل هوش مصنوعی، اینترنت اشیا و غیره توجه شود و وزارت ارتباطات باید زیرساخت‌های لازم را فراهم کند.
زارع پور ادامه داد: یکی از راهبردهای ما برای توسعه اقتصاد دیجیتال بازارسازی برای محصولاتی است که در نمایشگاه وجود دارد و ظرفیت این را داریم که بتوانیم محصول و سکو و خدمات فنی مهندسی خودمان را صادر کنیم.
انعقاد قرارداد ۲۰ میلیون دلاری بین دانش بنیان‌ها با کشورهای خارجی
وی در ادامه با اشاره به اینکه در سال گذشته بیش از ۲۰۰ میلیون دلار قرارداد بین شرکت‌های ایرانی با کشورهای مختلف و شرکت‌ها منعقد شده است افزود: یکی از بسترهای اصلی برای توسعه اقتصاد دیجیتال توسعه زیرساخت‌های ارتباطی است که ما در وزارت ارتباطات به دنبال این هستیم که زیرساخت‌های با کیفیت را در دور افتاده‌ترین نقاط روستایی فراهم کنیم.
وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات گفت: در این ماه اجلاس وزرای عضو سازمان اکو در تهران را داریم که برخی از وزرای ارتباطات کشورهای مختلف در این اجلاس دعوت شده‌اند تا به شکل سازمان یافته حداقل در کشورهای همسایه خودمان راه ایجاد شود و از ظرفیت‌های همدیگر استفاده کنیم.
استفاده از تجهیزات ارتباطی ایرانی
زارع پور در ادامه با اشاره به هوش و ظرفیت بالای جوانان ایرانی افزود: با وجود جوانان ایرانی این ظرفیت را داریم که نیاز کشور را فراهم کنیم و در حوزه تجهیزات ارتباطی برای اولین بار از تجهیزات ساخت ایران استفاده کرده ایم.
۳ برابر نیاز کشور اینترنت تأمین کرده‌ایم
وی در ادامه با بیان اینکه هر چقدر نیاز به پهنای باند بین الملل وجود داشته باشد برای نیاز کشور حتماً فراهم می‌شود گفت: در چند روز گذشته دو و نیم ترابیت بر ثانیه ظرفیت کشور قطع شد اما بلافاصله جایگزین شد به دلیل اینکه ما ۳ برابر نیاز کشور اینترنت تأمین کرده‌ایم اما در سال ۱۴۰۰، ۴۳۰ گیگ ظرفیت کشور در خلیج فارس قطع شد و ما چند روز اختلال داشتیم. می‌توان گفت که این اختلال از چند روز به چند ساعت کاهش پیدا کرده است. زارع پور ادامه داد: در وزارت ارتباطات به دنبال این هستیم که زیرساخت‌های ارتباطی کشور را برای استارتاپ ها تقویت و فراهم کنیم.
تقلیل اقتصاد دیجیتال به پلتفرم آمریکایی ظلم است
وی در خصوص اقتصاد دیجیتال و استفاده از پلتفرم‌های داخلی گفت: تقلیل دادن اقتصاد دیجیتال به یک پلتفرم آمریکایی ظلم به اقتصاد دیجیتال ایران است اگر دنبال توسعه اقتصاد هستیم از پلتفرم‌های خودمان می‌توان استفاده کنیم.
وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات در خصوص فیلترینگ و محدودیت‌های آن گفت: تصمیم گیری در مورد محدودیت‌ها و رفع محدودیت‌ها در کارگروهی که ۱۳ عضو دارد انجام می‌شود و متولی آن وزارت ارتباطات نیست.