افزایش روابط سودآور

 امروز- لیلا زمانی
جنگ روسیه و اوکراین به ایجاد اختلال در روند صادرات گاز روسیه به اروپا منجر شده است. همین امر، مسکو را متوجه ظرفیت همسایگانش در سوآپ گاز این کشور کرده است. در بین کشورهای در دسترس روسیه برای سوآپ یا خرید گاز این کشور، ایران به دلیل ظرفیت های بالای زیرساختی در پهنه کشور و همچنین دسترسی به منابع عظیم گازی در پارس جنوبی، امکان بسیار بیشتری برای همکاری با روسیه دارد. همین امر سبب شده است تهران و مسکو به سراغ این سیاست مهم و بزرگ بروند. ایران گاز اضافه ای برای صادرات ندارد، اما با خرید یا سوآپ گاز مازاد روسیه با تخفیف مناسب عملا درآمد بالایی کسب می کند و از مزایای دیگری همچون تقویت جایگاه سیاسی در منطقه بهره مند می شود. در واقع، سوآپ گاز روسیه و ایران موجب در هم تنیدگی بالای روابط اقتصادی و سیاسی کشورمان با روسیه و همچنین کشور مقصد گازی خواهد شد، این امر تقویت موقعیت سیاسی و اقتصادی ایران را در منطقه به دنبال خواهد داشت. کارشناسان به منافع بی شمار سوآپ گازی روسیه و ایران از جمله دستیابی به درآمدهای ارزی، اشتغال آفرینی، خنثی سازی تحریم ها و افزایش موقعیت سیاسی ایران در منطقه اشاره می کنند.
کارشناسان اعتقاد دارند همکاری ایران با روسیه در زمینه خرید یا سوآپ گاز این کشور یک بازی برد-برد است. در این سناریو، روسیه به فروش گاز تحریم شده‌اش می‌پردازد و ایران نیز حق ترانزیت دریافت می‌کند و در هزینه انتقال گاز از جنوب به شمال صرفه‌جویی می‌شود. همچنین ممکن است تهران بتواند از این گاز در داخل کشور استفاده کند و کسری ترازش را جبران کرده و از تعطیلی صنایعش در زمستان جلوگیری کند.
اجرای سوآپ گاز بین ایران و روسیه تا پایان سال
معاون وزیر نفت، گفت: تهران امیدوار است که مسکو با ترکمنستان به توافقی درخصوص ترانزیت گاز روسیه به ایران در قالب سوآپ برسد که در این صورت، تا پایان سال توافق سوآپ گاز بین دو کشور اجرایی خواهد شد.احمد اسدزاده در گفت‌وگو با خبرگزاری اسپوتنیک روسیه اظهار داشت: ما ۱۰۰ درصد آماده هستیم؛ زیرساخت‌های کشور آماده است و تمامی اقدامات لازم را برای سوآپ نفت با روسیه مهیا کرده‌ایم. امیدوار هستیم که طرف روسی اقدامات لازم را برای رسیدن به توافقی با ترکمنستان درخصوص انتقال گاز انجام دهد.
وی افزود: در صورتی که توافق بین روسیه و ترکمنستان انجام شود، ما قادر خواهیم بود که تا پایان سال، گاز روسیه را دریافت کنیم. توپ هم اکنون در زمین روسیه است.
در ماه جولای شرکت نفتی گازپروم روسیه و شرکت ملی نفت ایران یادداشت تفاهمی را در زمینه همکاری‌های استراتژیک به ارزش ۴۰ میلیارد دلار امضا کردند.
براساس این قرارداد، این دو شرکت متعهد به اکتشاف و توسعه در میادین نفت و گاز ایران، اجرای پروژه‌های ال. ان. جی و ساخت خطوط انتقال گاز شدند. ایران همان زمان اعلام کرد که آمادگی دارد تا (روزانه) ۹ میلیون متر مکعب از گاز روسیه را از طریق خط لوله آذربایجان دریافت کند.دو طرف همچنین توافق کردند تا ۶ میلیون متر مکعب گاز ال. ان. جی را در قالب سوآپ به ایران بفرستند تا ایران به کشورهای حاشیه جنوبی خلیج فارس انتقال دهد. این انتقال اما از طریق ترکمنستان خواهد بود که در ماه‌های گذشته همکاری‌های گاز خود را با تهران افزایش داده است.در ماه اکتبر، الکساندر نواک معاون نخست وزیر روسیه گفت که براساس توافق سوآپ نفت و گاز با ایران، تهران در مرحله اول قادر خواهد بود که سالانه بیش از ۵ میلیون تن نفت و ۱۰ میلیارد متر مکعب گاز روسیه را خریداری و منتقل کند.
استفاده ایران از گاز مازاد روسیه برای توسعه بازارهای صادراتی
مهراد عباد، عضو اتاق بازرگانی تهران با اشاره به این موضوع که روسیه یکی از کشورهای پیشرفته دنیا در زمینه گاز است و می‌تواند تکنولوژی‌های خوبی را در اختیار ما قرار دهد، اظهار کرد: ما تحت تحریم هستیم و نمی‌توانیم با کشورهای زیادی کار کنیم. با توجه به اینکه روسیه کشور قوی‌ای است و در زمینه گاز نیز فعالیت خوبی دارد، افزایش روابط ما با این کشور می‌تواند برایمان سودآور باشد.
وی افزود: روابط دو طرف در هر سطحی که باشد، برای صنعت گاز ما مفید است، اما موضوع این است که ایران هم تحت تحریم قرار دارد و حتی تحریم‌های بیشتری به نسبت روسیه داریم، در بحث‌های مالی بین‌المللی با مشکلاتی مواجهیم که موانع مهمی برای همکاری با روسیه در پروژه‌های انرژی محسوب می‌شود. اگر بتوانیم برای این مسائل چاره‌اندیشی کنیم و راهی برای ارتباط با مسکو بیابیم، همکاری در فروش گاز این کشور در شرایطی که تحت تحریم‌ها نمی‌تواند آن را به اروپا صادر کند، برایمان سودآور است.
این فعال اقتصادی تاکید کرد: به دو روش می‌توانیم از گاز روسیه استفاده کنیم. اولین مدل این است که گاز را از این کشور وارد کنیم و از آن برای رفع کسری خود در زمستان بهره ببریم و جلوی تعطیلی صنایع را بگیریم. در این طرح، با استفاده از گاز روسیه از ضرباتی که قطع گاز صنایع به اقتصاد کشورمان می‌زند، جلوگیری می‌کنیم و این برایمان بسیار منفعت زاست.
عباد گفت: پیش‌بینی می‌شود که با روال فعلی طی ۱۰ سال آینده به واردات گاز نیازمند باشیم که استفاده از گاز مازاد روسیه می‌تواند این نیاز ما را برآورده کند. وی اضافه کرد: روش دوم این است که به ترانزیت و صادرات گاز روسیه بپردازیم. اکنون در روش‌های مدرن به فشرده سازی گاز می‌پردازند و آن را در قالب ال ان جی و ال پی جی انتقال می‌دهند. خوب است در حمل‌ و نقل میعانات گازی از مسکو کمک بگیریم. آنها تکنولوژی‌های لازم را در این زمینه دارند.
عضو اتاق بازرگانی تهران بیان کرد: طی سال‌های اخیر چین پروژه‌های خوبی در حوزه گاز سرد در ایران انجام داده است و از فناوری‌های این کشور هم می‌توانیم استفاده کنیم. ما نیازمند به‌روزسازی کامل صنعت گاز در کشورمان هستیم و از این طریق می‌توانیم بیش‌تر از قبل از پتانسیل‌های این حوزه بهره ببریم. زیرساخت‌های زیادی برای تبدیل شدن به هاب گازی و انرژی منطقه‌ای مورد نیاز است. سوآپ یا خرید گاز روسیه می‌تواند قدمی در این راستا باشد.
عضو کمیسیون انرژی اتاق بازرگانی ایران خاطرنشان کرد: افزایش تعاملات با کشورهای منطقه در حوزه انرژی می‌تواند به لحاظ سیاسی منافع ما را تأمین کند و از طریق افزایش در هم تنیدگی روابط سیاسی و اقتصادی ما با کشورهای دیگر به تقویت موقعیت سیاسی کشورمان منجر شود.عباد گفت: سوآپ یا خرید گاز روسیه نیز می‌تواند در این زمینه مفید باشد. هر رابطه‌ای که به افزایش تأمین منافع کشورمان بیانجامد، باید پیگیری شود. قراردادهایی که اخیراً با کشورهای منطقه در حوزه انرژی منعقد کرده‌ایم، سودآور است و باید گسترش یابد. تجارت بین‌الملل طی سال‌های اخیر تغییرات اساسی داشته و به سمت استفاده از ظرفیت‌های الکترونیکی رفته است. باید این روش‌های مدرن را به کار بگیریم و به ارتقای صنعت نفت و گاز و حمل و نقل آن بپردازیم.وی تاکید کرد: شواهد نشان می‌دهد عملکرد دولت فعلی در زمینه دیپلماسی انرژی نسبت به دولت‌های قبل کارآمدتر است. وزارت نفت توانسته بخشی از نقطه ضعف‌ها را پوشش دهد، البته هنوز باید در این زمینه بیشتر تلاش کنیم تا به دیپلماسی اقتصادی واقعی موردنیاز کشور دست پیدا کنیم. اتفاق مثبتی رخ داده است و آن اینکه در گذشته رایزن‌های اقتصادی توسط دولت انتخاب می‌شد که دید اقتصادی نداشتند.
عضو اتاق بازرگانی تهران اظهار داشت: توقع از رایزن‌های اقتصادی این است که بتوانند در بازارهای هدف مشتریان بیشتری برای تولیدات پیدا کنند و ورود مواد اولیه را برای واردکنندگان تسهیل کند که این نتیجه قبلاً حاصل نمی‌شد. الآن افراد با دید بهتری به لحاظ اقتصادی به عنوان رایزن انتخاب می‌شوند. ادامه این روندها در صنایع مختلف می‌تواند برای کشور مفید باشد.
ایران با خرید و سوآپ گاز از روسیه به هاب انرژی منطقه تبدیل می‌شود
در همین راستا محمدرضا سید محمدرضا میرتاج‌الدینی گفت: با توجه به شرایطی که برای کشور روسیه اتفاق افتاده است، این مراودات تجاری و اقتصادی، خصوصاً در حوزه انرژی می‌تواند به نفع هر دو کشور باشد. در واقع ما می‌توانیم گازی را که در شمال کشور به آن نیاز داریم را از طریق کشور ترکمنستان وارد و گاز مازاد را از جنوب به کشورهای دیگر صادر کنیم.
وی افزود: قطعاً خرید و سوآپ گاز از کشور روسیه علاوه بر تأمین نیاز گاز در شمال کشور، می‌تواند ما را در منطقه به یک هاب انرژی تبدیل و درآمد ارزی فراوانی را وارد کشور کند. در واقع این درآمد ارزی حاصل صادرات گاز به چند کشور است؛ به عنوان مثال ما می‌توانیم به کشور ترکیه که گاز ندارد و یا کشورهایی همچون افغانستان، پاکستان، عراق و... گاز صادر کنیم.
نماینده مردم تبریز، اسکو و آذرشهر در مجلس بیان کرد: سوآپ یا خرید گاز روسیه برای هر دو کشور منافع تجاری بالایی خواهد داشت و با سوآپ گاز روسیه و به‌کارگیری تأسیسات و ظرفیت‌های بلااستفاده فعلی، مشاغل جدیدی در کشور ایجاد خواهد شد.
رییس فراکسیون راهبردی مجلس افزود: در کنار مشاغل جدیدی که در کشور ایجاد خواهد شد ما شاهد رشد و رونق اقتصادی نیز خواهیم بود. قطعاً با رشد اقتصادی و تبدیل شدن کشور به یک هاب انرژی، می‌توانیم تحریم‌ها را بر کشور خنثی و بی‌اثر کنیم. میرتاج‌الدینی در پایان رویکرد دولت سیزدهم در استفاده از ظرفیت‌های کشورهای همسایه را بسیار مطلوب دانست و اضافه کرد: دولت سیزدهم تمام تلاش خود را می‌کند که با کشورهای منطقه ارتباطات خود را حفظ کند و مراودات سیاسی و تجاری داشته باشد. در واقع در تلاش است از ظرفیت‌های کشورهای همسایه به بهترین شکل استفاده و رونق اقتصادی را نصیب کشور کند.
  سوآپ گازی روسیه و ایران به خنثی سازی تحریم ها 
و افزایش ارزآوری در کشور منجر می شود
کیومرث سرمدی، عضو کمیسیون اجتماعی مجلس با اشاره به اینکه یکی از ویژگی های مثبت دولت فعلی توجه به افزایش ارتباطات با کشورهای همسایه در زمینه های مختلف است، تصریح کرد: دولت آقای رئیسی از ابتدای شروع به کارش با نگاه مثبت به همسایگان و بهره مندی از فرصت های دوگانه  بین ایران و کشورهای همسایه پیش رفته است. این رویکرد باعث شده بتوانیم به صادرات گاز خودمان مبادرت کنیم و تبدیل به واسطه ای برای فروش گاز سایر کشورها مانند ترکمنستان شویم. حالا بر اثر جنگ روسیه و اوکراین و اینکه صادرات گاز مسکو به اروپا دچار اختلال شده، موضوع سوآپ گازی روسیه و ایران مطرح شده است. اقدامات ایران باعث شده که هم عایدات اقتصادی خودمان را از همکاری با کشورهای منطقه در زمینه  انرژی داشته باشیم و هم به تقویت جایگاه خود بپردازیم و به عنوان یک متوازن کننده  اقتصادی و امنیتی در منطقه و آسیا عمل کنیم. به عقیده بنده، سیاست های آقای رئیسی در این زمینه ها تا کنون سنجیده بوده و منافع کشورمان را تأمین کرده است.
وی در ادامه گفت: هر چقدر ما بتوانیم به گسترش روابط خود در زمینه  انرژی با کشورهای دیگر بپردازیم، موقعیت خود را در منطقه تحکیم می کنیم. استفاده از ظرفیت ها و زیرساخت های کشور در راستای سوآپ گازی روسیه و ایران می تواند گشایش اقتصادی خوبی برای کشورمان داشته باشد. هجمه و توطئه ای که از طریق تحریم های غرب بر کشورمان تحمیل شده است تا نتوانیم نقشی در اقتصاد دنیا داشته باشیم و از مزایای آن بهره مند شویم، به واسطه  سیاست سوآپ گازی ایران و روسیه قابلیت خنثی سازی دارد. 
این عضو کمیسیون اجتماعی گفت: سوآپ گازی روسیه و ایران می تواند گشایش بزرگی در زمینه  حل مشکلات ارزی کشورمان باشد. از طریق عملیاتی کردن این سیاست می توانیم اشتغال زایی داشته باشیم. از آنجایی که در حال حاضر یکی از دغدغه های مهم مسئولین کشور موضوع اشتغال است، این طرح می تواند در شرایط فعلی کشور کمک کننده باشد. ما الان جوانان جویای کار زیادی داریم که اکثراً تحصیلکرده هستند و اتفاقاً در رشته های مرتبط با نفت و گاز نیز تحصیل کرده اند. سوآپ گازی روسیه و ایران ضمن اینکه باعث می شود بتوانیم ظرفیت ها و زیرساخت های بلااستفاده  خود را به کار بیندازیم، به لحاظ ایجاد شغل نیز برای کشورمان مزیت دارد. 
وی در ادامه یادآوری کرد: اگرچه یکی از اهداف اصلی غرب از اعمال تحریم ها علیه کشورمان ایجاد مشکلات اقتصادی است، اما یکی دیگر از مهم ترین اهداف این است که کشورمان را به لحاظ سیاسی در منطقه و دنیا منزوی کنند. هدف این است که ایران را به یک کشور در انزوا و بدون ارتباط با کشورهای دیگر تبدیل کنند. به طوری که هیچ گونه تأثیرگذاری ای در سیاست های منطقه ای و بین المللی نداشته باشد. سیاست های دولت فعلی در خصوص افزایش روابط با همسایگان و بالا بردن سطح مراودات با آن ها از طریق سیاست های مختلف انرژی و گازی می تواند در بی اثر سازی توطئه های دشمنان موثر باشد و به خنثی سازی تحریم ها منجر شود. در نتیجه  سیاست های فعال ایران در منطقه، آمریکا و متحدانش به این نتیجه می رسند که امروز در دنیای بسته ای زندگی نمی کنیم که بتوان بر اثر سیاست های اعمالی خود یک کشور را منزوی کرد.
سواپ گاز روسیه تا هند در مرحله مطالعات است
مدیر عامل شرکت ملی نفت اظهار داشت: ما اخیرا با برخی کشورهای همسایه جهت توسعه مشترک میادین نفتی وارد مذاکره شدیم و با یکی از کشورها کار مطالعات میادین مشترک را آغاز کردیم.محسن خجسته مهر درباره برنامه سواپ انرژی روسیه تا خلیج فارس و هند اظهار داشت: سرمایه گذاری‌های بزرگ و مهم علاوه بر اینکه اهمیت راهبردی دارند، به دلیل سرمایه بر بودن نیاز به کار مطالعاتی دارند.وی افزود: موضوع کریدور جدید برای صادرات کاز در مرحله مطالعات و مذاکرات است.مدیر عامل شرکت ملی نفت تصریح کرد: ما اخیرا با برخی کشورهای همسایه جهت توسعه مشترک میادین نفتی وارد مذاکره شدیم و با یکی ار کشورها کار مطالعات میادین مشترک را آغاز کردیم.وی در ادامه تاکید کرد: همکاری با روسیه عمدتا علاوه بر توسعه میادین نفتی و گازی که در فرایند مطالعات مهندسی مخزن و پایه شامل سواپ فراورده هم است و محموله‌هایی را در حال دریافت هستیم و سواپ همنام و غیرهمنام انجام می‌دهیم.
خجسته مهر بیان داشت: کار سواپ چندین محموله از ترکمنستان را انجام دادیم که برای مدیریت و تراز عرضه و تقاضای فراورده و تجارت جذاب است. وی افزود: ما در بحث سواپ قائل به تجارت گاز و انواع فراورده هستیم و به دلیل موقعیت جغرافیایی که داریم بازرگانی ارزشمندی برای کشور محسوب می‌شود.