امروز- لیلا زمانی
فرصت‌های عظیم و بی‌بدیل سواحل مکران که رهبرمعظم‌انقلاب از آن به عنوان «گنج‌پنهان» یاد می‌کنند در حوزه‌های گردشگری، تجاری، سکونتی، صنایع و شیلات، به دلیل عدم‌توسعه اقتصادی تاکنون بلااستفاده مانده و این بیانگر سهم ناچیز اقتصاد از دریا است.
اقتصاد «دریامحور» یکی از عناصر قدرت سیاسی و ظرفیت‌های رشد اقتصادی ایران محسوب می‌شود که در واقع استفاده پایدار از منابع و گستره‌های آبی اعم از اقیانوس‌ها، دریاها، دریاچه‌ها سواحل و جزایر، برای رشد اقتصادی، بهبود وضعیت معیشت و ایجاد مشاغل است. گستره فعالیت‌های اقتصادی آبی فراتر فعالیت‌های سنتی مانند شیلات، گردشگری و حمل و نقل دریایی تعریف شده و مستلزم صنایع نوظهور از جمله انرژی‌های تجدید پذیر، آبزی پروری، فعالیت‌های استخراج در دریا، بیوتکنولوژی و زیست هواشناسی دریایی است. بررسی‌های کارشناسان نشان می‌دهد که سهم دریا از تولید ناخالص داخلی در کشورهای ساحلی پیشرفته مثل اتحادیه اروپا ۵۰ درصد است، اما این رقم در کشور ایران، باوجود قریب به ۶ هزار کیلومتر نوار ساحلی، فقط ۲ درصد است.
چرا چابهار؟
عمق مناسب دریانوردی برای پهلوگیری کشتی‌های تجاری، کوتاه بودن مسافت دریایی، خارج بودن از منطقه بحرانی خلیج فارس، دسترسی مناسب به آب راه‌های آزاد و اهمیت سوق الجیشی و ژئوپلیتیک این بندر استثنایی از یک سو و ظرفیت‌های خالی و فرصت‌های سرمایه گذاری فراوانی که در آن برای سرمایه گذاران داخلی و خارجی به وجود آمده از سویی دیگر باعث شده تا نه تنها ایران، بلکه بسیاری از کشورهای دیگر از جمله افغانستان، هند، پاکستان، چین و حتی روسیه نیز برای تجارت و ترانزیت کالاهای خود به این بندر چشم بدوزند.علاوه بر این، قرار گرفتن چابهار در مسیر ۲ کریدور بین المللی باعث شده تا این بندر بی همتا، پتانسیل تبدیل شدن به بازار هدف برای قریب به ۴۰ درصد جمعیت جهان را داشته باشد و بهترین و بهینه‌ترین بستر برای توسعه تجارت و حمل و نقل در آن فراهم شود. نقطه‌ای استراتژیک که هم به عنوان یکی از حساس‌ترین چهارراه‌های کریدور شمال_ جنوب، راه ترانزیتی روسیه، CIS و دیگر کشورهای شمال اروپا به کشورهای حوزه اقیانوس هند را نسبت به بندرعباس، ۳۴۰ مایل نزدیک تر می‌کند و امکان ارتباط شأن با خلیج فارس و پهنه‌های جنوبی آسیا را هم فراهم می‌سازد و هم یکی از مهم‌ترین راه‌های کریدور شرق_ غرب و جنوبی ترین راه این کریدور به حساب می‌آید.امروز بازار شرق آسیا با جمعیت ۲ میلیون نفر، بازار ۸۰۰ میلیون نفری در آسیای میانه، قفقاز و شرق اروپا و بازار جنوب آفریقا از جمله برجسته‌ترین ترین فرصت‌های اقتصادی هستند که سواحل مکران با آن روبروست و چابهار به عنوان اصلی ترین کانون فعالیت‌های تجاری در این منطقه می‌تواند با کم کردن هزینه و کوتاه کردن زمان جابجایی کالاها، بهترین مسیر ممکن را برای برقراری این قبیل تعاملات بین کشورهای مختلف جهان ایجاد کند. شرایطی که این بندر اقیانوسی را به انتخاب طلایی تجار برای ترانزیت، ترانشیب، صادرات و واردات تبدیل کرده و توجه به آن می‌تواند معادلات منطقه‌ای و حتی بین المللی را به شکلی مطلوب به نغع ایران تغییر دهد.
چابهار؛ قلب سواحل مکران و محور توسعه شرق کشور است
بندر چابهار، علاوه بر اینکه می‌تواند نقشی مهم در پشتیبانی از منطقه شرق کشور و همچنین توسعه کریدورهای ترانزیتی در ایران ایفا کند، ممکن است امید اصلی کشور برای پایداری در تجارت بین‌المللی دریایی در آینده نه چندان دور باشد.کشور یعنی بندر چابهار در این خطه از مزیت‌های برجسته تجارت این استان مرزی کشور به شمار می‌رود. بندر چابهار باوجود ۳۲۰ کیلومتر مرز آبی، ۱۱ بندر ماهیگیری و جایگاه تخلیه صید، ۲ بندر با قابلیت پهلوگیری کشتی‌های غول‌پیکر، وجود جاذبه گردشگری و زمین‌های کشاورزی مستعد میوه‌های گرمسیری و همچنین موقعیت مناسب برای پرورش میگو به‌عنوان قلب سواحل مکران و محور توسعه شرق مطرح است. تنها بندر اقیانوسی ایران دارای اهمیت ویژه و خاصی برای کشور محسوب می‌شود، به‌گونه‌ای که به دلیل بهره‌مندی این بندر از موقعیت استراتژیک جهت ترانشیپ و ترانزیت کالاهای بنادر حوزه خلیج‌فارس، افغانستان و آسیای میانه در صورت توجه و سرمایه‌گذاری مناسب و فراهم‌سازی زیرساخت‌های لازم، می‌تواند در راستای ثروت‌آفرینی و توسعه شرق کشور نقش ویژه‌ای ایفا کند.
از سوی دیگر بندر چابهار، علاوه بر اینکه می‌تواند نقشی مهم در پشتیبانی از منطقه شرق کشور و همچنین توسعه کریدورهای ترانزیتی در ایران ایفا کند، ممکن است امید اصلی کشور برای پایداری در تجارت بین‌المللی دریایی در آینده نه چندان دور باشد. در مجموع با توجه به اینکه گستره‌های آبی در واقع به عنوان یکی از عناصر قدرت سیاسی و ظرفیت‌های رشد اقتصادی ایران محسوب می‌شود به همین جهت کشورمان همواره به عنوان قدرت تأثیرگذار در جهان مطرح بوده است و اکنون این نقش می‌تواند با برنامه ریزی و طرح‌های نوظهور و روزآمد تقویت شود.
انعقاد ۵۵ همت تفاهمنامه و قرارداد برای توسعه اقتصاد دریا و سرمایه‌گذاری بندری
هفته پیش وزیر راه و شهرسازی از انعقاد ۵۵ هزار میلیارد تومان تفاهم نامه و قرارداد برای توسعه اقتصاد دریا و سرمایه گذاری بندری در ایران با برگزاری همایش توسعه دریامحور و روز ملی حمل و نقل دریایی و بندری خبر داد.به گزارش ایرنا از وزارت راه و شهرسازی، «مهرداد بذرپاش» شامگاه سه‌شنبه در حاشیه همایش توسعه دریامحور و گرامیداشت روز ملی حمل و نقل دریایی و بندری در جمع خبرنگاران اظهار داشت: در منطقه ای قرار داریم که بنادر بزرگ با انبوه کالا و شرکت های بزرگ کشتیرانی در آن تردد دارند.وی با اشاره به فضای رقابتی در منطقه و دسترسی ایران به آب های آزاد، گفت: با وجود قرار داشتن در کریدورهای شمال- جنوب و شرق به غرب، اگر اقتصاد ریلی و جاده ای کشور به دریا منتهی نشود کار ما به نتیجه مطلوب نمی رسد.
بذرپاش با اشاره به تعریف کلان پروژه «ایران راه» ادامه‌داد: ذیل آن پروژه های سخت افزاری و نرم افزاری برای رفع گره های ترافیکی تعریف شده است. هم اکنون گمرک سبز و ترانزیت یک‌سره در دستور کار ما است و در مذاکرات با کشورهای دیگر، در مورد رفع موانع و اختلال‌ها صحبت می کنیم که نشان می دهد در زیرساخت ها این مسایل دیده شده است.وزیر راه و شهرسازی یادآور شد: در حوزه اقتصاد دریا پس از ابلاغ رهبر معظم انقلاب، کمیته ویژه ای تشکیل و با هماهنگی کمیسیون عمران مجلس کار به پیش رفت. به طوری که همایش امروز به نوعی فراخوان برای حضور بخش خصوصی محسوب می شود که منجر به امضای ۵۵ هزار میلیارد تومان تفاهم نامه و قرارداد برای توسعه اقتصاد دریا و سرمایه گذاری بندری در ایران شد.
وی افزود: در همین راستا قرارداد ساخت ۵۰ شناور منعقد و کار آن آغاز شده است.وزیر راه و شهرسازی تاکید کرد: به دنبال ایجاد شرکت های بزرگ حمل و نقل و کشتیرانی هستیم تا بتوانیم جا به جایی بار و کالا در منطقه را انجام دهیم. در همین راستا در جلسات مختلف به دنبال این هستم که نهادهای بزرگ کشور را مجاب کنیم تا با ایجاد کنسرسیوم به شرکت های بزرگ حمل و نقل بین المللی تبدیل شوند.بذرپاش خاطرنشان‌کرد: بار اساسی در حوزه اقتصاد دریا بر دوش سازمان بنادر و دریانوردی و پیشانی کار ما در این سازمان است.
ساختن ایران آباد نیازمند نگاه متفاوت به رابطه دولت و بخش خصوصی
وزیر راه و شهرسازی همچنین در همایش توسعه دریا محور اظهار داشت: نگاه ما به شما رابطه پیمانکار و کارفرما نیست، بلکه نگاه ما به شما به دید یک سرمایه گذار است و ما سرمایه پذیر هستیم.وی افزود: من و همکارانم اگر با نگاه سابق دولتی به روابط بنگریم، در آن صورت صحبت های امروز ما متفاوت بود و در نتیجه سرعت اقدامات کند می شود.بذرپاش با اشاره ابلاغ سیاست های دریا محور و اقدامات انجام شده در این زمینه، گفت: از مجموع ۵۷ هزار میلیارد تومان، ۳۷ هزار میلیارد تومان قرارداد منعقد شده است و بقیه تفاهمنامه بوده است. امروز از مدیرعامل سازمان بنادر و دریانوردی می خواهم که این تفاهمنامه ها تبدیل به توافقنامه شود.
وی تصریح کرد: ساختن ایران آباد نیازمند نگاه متفاوت به رابطه دولت و بخش خصوصی است.
وزیر راه و شهرسازی با بیان اینکه در بخش ریلی و جاده ای موفق عمل کرده ایم، تاکید کرد: برای ماندن در رقابت بین المللی باید با هم همکاری داشته باشیم تا از رقابت حذف نشویم. ترانزیت جاده ای که ۳۳ درصد رشد کرد، اگرچه فقط یک عدد است اما در پشت آن ساعت ها نشست و جلسه و مذاکره انجام و تعرفه های تجاری و ترجیحی وضع شده است.وی گفت: اگر بخواهیم حرف از توسعه اقتصادی بزنیم، نگاه به بنادر نباید انبارداری باشد. امید است بتوانیم بندر شهید بهشتی در چابهار راه اندازی کنیم و با اتصال آن به راه آهن چابهار- زاهدان و پس از آن، تکمیل قطعات بیرجند و «یونسی» اتفاق بزرگی را رقم بزنیم.
برنامه استقرار جمعیت در ۲۷ نقطه ساحلی
این عضو کابینه دولت سیزدهم با اشاره برنامه استقرار جمعیت در ۲۷ نقطه ساحلی، بیان داشت: بی سابقه ترین اتفاق تاریخ شهرسازی ایران در حال رقم خوردن است. مکان‌یابی این نقاط به اتمام رسیده است و هر یک از استان‌های ساحلی میزبانی استان های غیر ساحلی را بر عهده دارند و هم اکنون تدوین طرح جامع هر یک از این شهرک ها در دست اقدام قرار دارد.وزیر راه و شهرسازی یادآور شد: از حدود یک‌هزار و ۸۵۰ کیلومتر نوار ساحلی جنوب کشور از چابهار به بوشهر، نزدیک‌به یک‌هزار و ۳۰۰ کیلومتر آن تکمیل شده است و ۵۰۰ کیلومتر باقی‌مانده نیز در دست پیگیری قرار دارد. همچنین در شمال کشور به دنبال اتصال بندر انزلی به کاسپین با هدف ایجاد مسیر دریا به دریا هستیم. در بندر امیرآباد نیز باید کشتی های رو رو فعالیت داشته باشند.
وی در ادامه با اشاره موضوع واردات ناوگان، تصریح کرد: به عنوان دولت استفاده حداکثری از ظرفیت های داخلی وظیفه ما است، اما نباید معطل بمانیم تا فرصت های لجستیکی منطقه را از دست بدهیم.
جزئیات سرمایه‌گذاری و توسعه فاز یک بندر شهید بهشتی چابهار در دولت سیزدهم
مدیرکل بنادر و دریانوردی استان سیستان و بلوچستان، جزئیات سرمایه گذاری و طرح توسعه فاز یک بندر شهید بهشتی چابهار در دولت سیزدهم را تشریح کرد و گفت: ۵۷ پروژه عمرانی و سرمایه گذاری با مشارکت بخش‌های دولتی و خصوصی در این بندر تعریف شده است.
«قاسم عسگری نسب» با اشاره آخرین وضعیت و برنامه‌های در دست اقدام در بندر شهید بهشتی چابهار اظهار داشت: فاز یک این بندر با سرمایه‌گذاری یک میلیارد دلاری سازمان بنادر و دریانوردی تکمیل شده و به بهره برداری رسیده است و اکنون ۴۵ پروژه عمرانی دولتی (سازمان بنادر و دریانوردی) به ارزش ۳۶۷ هزار و ۵۶۰ میلیارد ریال به علاوه ۵۶ میلیون دلار و ۱۲ پروژه سرمایه گذاری برای بخش خصوصی به ارزش ۶۸ هزار میلیارد ریال به علاوه ۲۲ میلیون یورو تعریف شده است.
اعلام زمان بهره برداری از کریدور لجستیکی و فاز نخست سیلو ۱۰۰ هزار تنی
وی افزود: قرارداد ۵۶ میلیون دلاری مربوط به پروژه ساخت کریدور لجستیکی (مسیر دسترسی کامیون ها به بندر) به طول ۲.۶ کیلومتر با عرض ۱۱۰ متر و ۱۲ باند به همراه پروژه ساخت فاز نخست سیلو ۱۰۰ هزار تنی در این فاز است که پروژه اول در دهه مبارک فجر و پروژه دوم در خردادماه سال آینده به بهره‌برداری می‌رسد.عسگری‌نسب در ادامه گفت: قرارداد سرمایه‌گذاری ساخت نیروگاه ۲۵ مگاواتی برق با قابلیت بهره برداری از پنج‌هزار متر مکعب آب به ارزش ۲۲ میلیون یورو نیز با یک شرکت ایرانی منعقد شده است.
مدیرکل بنادر و دریانوردی استان سیستان و بلوچستان با اشاره به اقدامات انجام شده از ابتدای دولت سیزدهم در فاز یک بندر شهید بهشتی، بیان‌داشت: در این مدت ۲۰۰ هکتار استحصال اراضی انجام شده، عمق حوضچه از ۹ متر به ۱۶.۵ متر افزایش یافته و موج‌شکنی به طول سه کیلومتر در این فاز احداث شده است. همچنین یک‌هزار و ۷۰۰ متر اسکله ساخته شده که طول کل اسکله‌های این بندر به ۲ هزار متر افزایش یافته است. در حال حاضر امکان پهلوگیری ۶ فروند شناور با آبخور حداکثر ۱۲۰ هزار تن فراهم است.وی با بیان اینکه امسال سه خط کانتینری از بندر شهید بهشتی به کشورهای چین، هند و امارات راه اندازی شده است، گفت: خط بندر شهید بهشتی به چین، موجب کاهش زمان انتقال کالا از ۳۵ به ۱۲ روز و ۷۰۰ دلار در هزینه حمل کانتینری شده است. همچنین در خط بندر شهید بهشتی به هند نیز محصولات کشاورزی ایران به بنادر هند و برعکس توسط کانتینرهای یخچالی و خشک جابه‌جا می شوند و در خط سوم هفته‌ای یک سفر به بندر «جبل‌علی» امارات متحده عربی انجام می‌شود.
رشد ۱۴۰ درصدی عملیات کانتینری در ۹ ماهه ۱۴۰۲
عسگری نسب تصریح‌کرد: راه اندازی سه خط کانتینری مذکور باعث شد که عملیات کانتینری در بندر شهید بهشتی طی ۹ ماهه امسال نسبت به مدت مشابه سال قبل با عملکرد بالغ بر ۶هزار TEU رشد ۱۴۰ درصدی را تجربه کند.مدیرکل بنادر و دریانوردی استان سیستان و بلوچستان خاطرنشان کرد: در فاز ۱ بندر شهید بهشتی، برنامه‌ها در چهار محور در دست بررسی قرار دارند که اول حمل کانتینری، دوم صادرات مشتقات معدنی با رشد ۸.۵ درصدی و با عملکرد ۷۰۰ هزار تن، سوم تامین نیازمندی‌های نفتی و مشتقات آن برای جنوب شرق کشور است که حجم آن به یک میلیون تن رسیده و محور چهارم شامل ورود کالاهای اساسی می‌شود که ۳۰ درصد مجموع کالاهای اساسی ورودی به کشور را در بر می‌گیرد.
ظرفیت بندر شهید بهشتی به ۸.۵ میلیون تن افزایش یافت
وی یادآور شد: با توجه به اقدامات انجام شده ظرفیت بندر شهید بهشتی از سه میلیون تن به ۸.۵ میلیون تن افزایش یافته است و امکان تخلیه و بارگیری تا ۱۲.۵ میلیون تن نیز در این بندر وجود دارد.مدیرکل بنادر و دریانوردی استان سیستان و بلوچستان درباره فاز ۲ طرح توسعه بندر شهید بهشتی چابهار گفت: این فاز، یک پکیج آماده سرمایه گذاری شامل ۴۰ هکتار پسکرانه و اسکله ۹۷۰ متری است که استحصال اراضی آن انجام شده است.عسگری‌نسب، حجم سرمایه گذاری مورد نیاز بخش کانتینری فاز ۲ بندر شهید بهشتی را ۳۰۰ میلون دلار اعلام کرد و گفت: پیش‌بینی می شود با تکمیل این فاز و دسترسی به آبخور ۱۹ متری پای اسکله، کشتی‌هایی با ظرفیت هشت هزار TEU کانتینر امکان پهلوگیری در این بندر را داشته باشند.