استاندارد دو گزینه ای بنزین ایران

 امروز- لیلا زمانی
 کاهش کیفیت بنزین عامل اصلی افزایش مصرف سوخت خودرو‌هاست.بنزین ارائه شده در ایران با استاندارد‌های روز جهان همخوانی ندارد و باعث افزایش آلودگی هوا و آسیب دیدن موتور خود‌رو‌ها می‌شود.اگرچه بحث کیفیت بنزین مصرفی در ایران، مدتهاست که مطرح است و اغلب هم تحت‌الشعاع بحث قیمت و مشکلات عرضه قرار گرفته و جدی گرفته نشده است.
میزان گوگرد بنزین ایران حدود هزار PPM است و این در‌حالی است که میزان گوگرد بنزین اروپا PPM ۵۰ است؛ یعنی بنزین ایران ۲۰ برابر استاندارد ۲۰۰۴ اروپا گوگرد دارد که این ذرات، قابل سوختن نیست و همراه با دود اگزوز در هوا پخش شده، وارد ریه‌های مردم می‌شود. در استاندارد یورو.۲ میزان گوگرد مجاز PPM۵۰۰ است که در استاندارد یورو.۳ باید به PPM۱۵۰ برسد.
نکته قابل تامل اینجاست که در دنیا تا سال ۲۰۲۱ استاندارد بنزین یورو۶ مشخص شده بود و تا سال ۲۰۲۵ این استاندارد باید به سطح یورو۷ برسد. اما در کشور همچنان فاصله حدود ۱۳ ساله با استانداردهای روز برای بنزین وجود دارد. وزارت نفت نیز در دولت های پیشین و فعلی شفافیت درستی در میزان تولید یا سطح استانداردهای دقیق ارائه نمی دهد.
با این اوصاف و با وجود اینکه همه کارشناسان استفاده از بنزین با اکتان ۹۵ را برای خودرو‌ها توصیه می‌کنند، به‌نظر می‌رسد تا هنگامی که پالایشگاه‌های ما از نظر فنی، توانایی تولید بنزین با این کیفیت را ندارند و فقط در بنزین‌های سوپر این کیفیت موجود است، راننده‌های ایرانی چاره‌ای جز استفاده از بنزین سوپر ندارند.
هرچند که در بسیاری از شهر‌ها این نوع بنزین وجود ندارد و حتی در تهران هم بنزین سوپر به میزان کافی یافت نمی‌شود، مسئله‌ای که از سوی مدیر نظارت بر آلایندگی شرکت بازرسی کیفیت و استاندارد ایران هم تایید می‌شود.
 تا زمانی که مردم ما به درستی تفاوت میان عدد اکتان بالا‌تر بنزین را ندانند، ما شاهد این اتفاق هستیم که ماشین‌های آخرین سیستم از بنزین معمولی که به هیچ وجه با موتورخودروی آنها سازگار نیست، استفاده می‌کنند؛ عملی که علاوه بر افزایش میزان سوخت و آلودگی هوا، آسیب‌دیدن موتور ماشین را نیز به‌دنبال دارد.
بنزین ایران استاندارد است
مدیر عامل شرکت پالایش و پخش فراورده های نفتی گفت: در حال حاضر بنزین تولیدی در ۸ کلان شهر با استانداردهای یورو ۴ تولید و توزیع می‌شود و هیچ مشکلی از این بابت نیست، یعنی خللی در کیفیت این سوخت حاصل نشده است.
ماه پیش جلیل سالاری معاون وزیر نفت ، درباره عدم توزیع بنزین سوپر در جایگاه‌های عرضه سوخت و توزیع برخی مکمل‌ها از سوی تعدادی جایگاهداران، اظهار داشت: استمرار مصرف بالای بنزین و اجرای برنامه‌های تعمیرات اساسی و اضطراری در دو پالایشگاه امام خمینی (ره) شازند و اصفهان، باعث شد تولید بنزین سوپر موقتاً متوقف شود. اما با پایان این تعمیرات و در صورت کنترل مصرف، می‌توان تولید و توزیع بنزین سوپر را آغاز کرد.
وی ادامه داد: عمده بنزین تولیدی و توزیعی در کشور از نظر کیفی و شاخص‌های زیست محیطی از قبیل بنزن، گوگرد، ترکیبات آروماتیک و اولفین در حد مجاز و مطابق با استاندارد یورو ۴ است، مدیر عامل شرکت پالایش و پخش فراورده‌های نفتی تاکید کرد: توزیع بنزین در ۸ کلان‌شهر نیز مطابق با استاندارد یورو ۴ است.
وی افزود: موضوع دیگر بابت عدم توزیع بنزین سوپر در جایگاه‌ها این است که همه ساله در ۶ ماه دوم سال به دلیل کاهش سفرهای برون شهری میزان مصرف بنزین کاهش چشم گیری نسبت به ۶ ماهه اول داشت اما امسال میزان مصرف کماکان بالای ۱۰۰ میلیون لیتر در روز باقی مانده است.
سالاری تصریح کرد: در حال حاضر بنزین تولیدی در ۸ کلان شهر با استانداردهای یورو ۴ تولید و توزیع می شود و هیچ مشکلی از این بابت نیست، یعنی  خللی در کیفیت این سوخت حاصل نشده است.وی خاطرنشان کرد: ما باید بتوانیم پاسخگوی افزایش تقاضا باشیم و تولید و تامین سوخت مورد نیاز در اولویت قرار دارد، در صورت کنترل مصرف، تولید بنزین سوپر نیز از سر گرفته خواهد شد.
 معاون وزیر نفت در مورد استفاده برخی جایگاه‌داران و فروش جداگانه مکمل‌ها به مشتریان گفت: کیفیت بنزین تولیدی کشور از استاندارد مورد نیاز  برخوردار بوده و نیازی به هیچ نوع افزودنی موسوم به مکمل با اضافه کردن به باک خودرو ندارد.
خودروهای داخلی متهم اصلی مصرف بالای بنزین
اگرچه متولیان همواره از مصرف بالای بنزین انتقاد می‌کنند اما نکته آن است که مصرف بنزین خودروهای داخلی سه برابر استاندارد جهانی بوده و بیش از ۱۰ میلیون خودروی فرسوده نیز در کشور تردد می‌کنند.
 یکی از مسائل مهمی که از سنوات قبل همواره مورد انتقاد متولیان دولتی قرار گرفته و در هفته‌های اخیر نیز به شکل‌های مختلف مطرح شده، مصرف بالای بنزین شهروندان ایرانی است.
بررسی‌ها نیز نشان می‌دهد که دغدغه متولیان در مورد بالا بودن مصرف سوخت صحیح است چراکه در ایران به ازای هر نفر روزانه حدود ۰.۹۵ لیتر بنزین و حدود ۰.۸۸ لیتر گازوئیل مصرف می‌شود؛ این گزاره به معنای این است که مصرف روزانه بنزین و گازوئیل در ایران به ازای هر نفر تقریباً ۲ برابر متوسط جهانی است که در ۳۰ سال گذشته ۲۶۵ درصد رشد کرده است.
نکته مهم در خصوص این موضوع که مورد غفلت اغلب متولیان دولتی قرار گرفته، علت بالا بودن مصرف سوخت است.
مصرف بنزین خودروهای ایرانی ۳ برابر استاندارد جهانی
علت نخست که باید به آن اشاره کرد پرمصرف بودن خودروهای تولید ایران است؛ متأسفانه اگرچه دولت‌های مختلف بر ایجاد تحول در صنعت خودروسازی و بهبود فرایند تولید تاکید کرده‌اند اما این وعده‌ها روی کاغذ ماند و با تشدید تحریم‌ها و دسترسی سخت‌تر به تکنولوژی روز دنیا، مشکلات در مصرف سوخت چالشی تر از قبل شد.
بررسی‌ها حاکی از آن است که خودروهای داخلی در هر ۱۰۰ کیلومتر ۱۰ تا ۱۲ لیتر بنزین مصرف می‌کنند که این عدد در دنیا ۴ لیتر در هر ۱۰۰ کیلومتر است؛ بنابراین اگر گفته می‌شود که مصرف بنزین در کشورهای خارجی همچون ترکیه، آلمان و فرانسه رشد منفی داشته است، ناشی از این است که خودروهای خارجی مصرف بنزین پایینی دارند در حالی که مصرف بنزین خودروهای داخلی تقریباً ۳ برابر مصرف استاندارد جهانی است.
فرسوده‌ها ۱۴.۳ درصد مصرف بنزین بیشتری نسبت
 به غیرفرسوده ها دارند
علت دوم بالا بودن مصرف بنزین که متأسفانه طی سال‌های اخیر به حاشیه رانده شده، اسقاط خودروهای فرسوده است؛ گزارش‌ها نشان می‌دهد که هر یک از خودروهای فرسوده نسبت به یک خودروی غیرفرسوده ۱۴.۳ درصد مصرف بنزین بیشتری دارد. بنابراین اسقاط هر خودروی فرسوده در شرایط فعلی سبب کاهش مصرف ۲۰۰۰ لیتر بنزین در سال می‌شود.
نکته قابل توجه آنکه بر اساس گزارش حسابرسی زیست‌محیطی نحوه اجرای قانون هوای پاک دیوان محاسبات کشور، ۱۰.۴۲۹.۵۵۳و سیله نقلیه در مرز فرسودگی در کشور (سواری دولتی: ۷.۶۶۳، سواری شخصی: ۶۵۰.۰۹۲، تاکسی: ۱۳۱.۸۹۹، وانت :۵۱۷.۷۲۱، اتوبوس درون‌شهری :۹.۴۸۷، مینی‌بوس: ۶۵.۶۰۶، کشنده: ۴۴.۸۹۱، کامیون: ۱۸۹.۶۴۹، کامیونت :۱۵.۶۰۹، موتورسیکلت: ۸.۷۸۲.۲۵۶) وجود دارد که بیانگر اهمیت و ضرورت اقدام عاجل در این حوزه است.
 با توجه به مسائل مزبور اگر دولت به دنبال کاهش مصرف سوخت در کشور است، اصلی‌ترین راهکار افزایش کیفیت تولید خودروهای بنزینی و از رده خارج کردن خودروهای فرسوده است.
بنزین استاندارد است؟ رئیس سازمان ملی استاندارد گفت: استانداردهای ۸۵‌گانه خودرو در کشور ما نسبت به استانداردهای خودرو در سایر کشورها سخت‌گیرانه نیست.
مهدی اسلام‌پناه مهرماه در جمع نمایندگان رسانه‌های گروهی تاکید کرد: در کشور ما استانداردهای خودرو سخت‌گیرانه نیست و در کشورهای دیگر استانداردهای خودرو سخت گیرانه است، هم از جهت شمارگان و هم از جهت استاندارد کارخانه‌ای، به طوری که ممکن است هر خودروسازی استانداردهای خودش را داشته باشد، لذا درصدد پاسخگویی به این گونه صحبت‌ها نیستیم و مطابق قانون عمل می‌کنیم و هدف ما کسب رضایت مردم است. وی گفت:‌بر اساس اقدامات انجام شده ۵ خودروی ضعیف پر عیب غیرایمن دیگر تولید 
نمی‌شود.
اسلام‌پناه همچنین درباره خودروهای وارداتی و استانداردهای در نظر گرفته برای آن بیان داشت: خودرویی باید به کشور وارد شود که استاندارد داشته باشد، ما به جزئیات اینکه خودرو به چه قیمتی وارد کشور شود و از چه شرکتی وارد شود، کاری نداریم، اما تأکید ما به واردات خودروهای اقتصادی و غیراقتصادی استاندارد است و اگر غیر از این باشد برابر قانون عمل خواهیم کرد.
وی با بیان اینکه ایران ۳۹۸ کرسی بین‌المللی دارد، گفت: جزو کشورهای صاحب عنوان در بحث استاندارد هستیم. همچنین در جدیدترین رتبه بندی استاندارد، رتبه ایران از بین ۱۶۷ کشور عضو ایزو از ۲۶ به ۲۲ ارتقا پیدا کرده است.
اسلام پناه با بیان اینکه در اجلاسیه بین‌المللی اخیر سازمان جهانی استاندارد (ایزو) هیئت ایرانی با هیئت‌هایی از ۲۸ کشور جهان ملاقات‌های رسمی داشت که منجر به قراردادهایی از جمله در زمینه تجاری‌سازی آزمایشگاه‌های مرجع و کشورهای هدف شد، گفت: در ماه‌های اخیر بدهی ۴.۵ ساله ایران به سازمانهای بین‌المللی تابعه ایزو از جمله حق عضویت‌ها و سایر پرداختی‌هایی که پیش از این بهانه تحریم پرداخت نمی‌شد، یکجا پرداخت شد.
معاون رییس‌جمهوری درباره استانداردهای ۸۵ گانه خودرو نیز گفت: استانداردهای ۸۵گانه سختگیرانه نیست. در اروپا و برخی دیگر از کشورها شاهد استانداردهای سختگیرانه‌تری هستیم. آنها حتی استانداردهای درون شرکتی هم دارند. عمل به قانون و رفع گلایه‌های مردم در دستور کار استاندارد قرار دارد و در نتیجه اعمال استانداردها امروز پنج خودروی ضعیف، پر عیب و غیر ایمن از خط تولید خارج شده است.
چند استاندارد ملی داریم؟
اسلام‌پناه در ادامه با بیان اینکه تعداد استانداردهای ملی به ۳۴ هزار و ۸۰۰ مورد رسیده گفت: بازنگری استاندارد بنزین یورو ۵، بازنگری استاندارد گاز طبیعی، بازنگری استاندارد نفت کوره، همچنین تدوین ۱۰ استاندارد تکلیفی در زمینه مدیریت پسماند، به روزرسانی ۱۰ استاندارد از استانداردهای ۸۵ گانه خودرویی و بازنگری اساسی استاندارد ملی برنج از جمله اقدامات انجام شده در ماه‌های اخیر است.
رئیس سازمان ملی استاندارد در ادامه از اجباری شدن خدمات پس از فروش خودرو خبر داد و گفت: این مهم در جلسه اخیر شورای عالی استاندارد به تصویب رسید و در شورای بعدی عالی استاندارد تا پیش از پایان سال برگزار می‌شود، خدمات پس از فروش لوازم خانگی نیز مشمول استاندارد اجباری خواهد شد.
به گفته وی استاندارد خدمات پس از فروش لوازم خانگی در سال جاری اجباری می‌شود.
اسلام‌پناه همچنین با بیان اینکه در آخرین رصد این سازمان از صنایع مشخص شد که میزان کم فروشی محصولات مختلف کاهش یافته، تصریح کرد: از ابتدای امسال طرح کنترل و پایش وزنی فرآورده‌های تولیدی کشور و ابتدا از ۱۴ استان در محصولات غذایی و محصولات مرتبط با موضوع یارانه اجرایی شد. با نمونه‌گیری از ۳۶۵ نمونه برند کالایی، ۴۱.۶ درصد کم فروشی برای کالاها احصا شد. پایش‌های انجام شده در قالب خرید از بازار بوده است.
به گفته وی در طرح دوم که در محل کارخانه‌های تولیدی اجرایی شد، گستردگی کالاها بیشتر شد و در نمونه‌برداری از ۶۹۹ نمونه برند، کم‌فروشی ۳۹.۶ درصدی احصا شد. طرح پایش وزنی اکنون در مرحله سوم قرار دارد و به‌صورت ماهانه از استان‌ها به سازمان ملی استاندارد گزارش ارسال می‌شود.
وی در پایان در مورد کیفیت بنزین‌های وارداتی و تولید داخل و شایعات مبنی بر جلوگیری از ورود سازمان ملی استاندارد در بررسی کیفیت این محصول گفت: سازمان ملی استاندارد برای کنترل، نظارت و پایش کیفیت بنزین داخلی و وارداتی وظیفه قانونی دارد و در این رابطه هیچ دری برای سازمان بسته نیست. بنابراین طبق قانون هوای پاک وزارت نفت مکلف به رعایت استانداردهای بنزین داخلی و وارداتی است و باید استاندارد ملی یورو ۵ را با کمک سازمان ملی استاندارد تدوین کند. اخیراً محموله‌های بنزین وارداتی به طور کامل کنترل شده و در مواردی که ایرادات محرز شد، اجازه ورود داده نشد بنابراین بنزین مصرفی در کشور استاندارد است.
استاندارد بنزین جهانی در کجاست؟
براساس آمار منتشر شده در GlobalPetrolPrices.com، قیمت میانگین بنزین در دنیا ۱.۳۹ دلار است. البته این قیمت برای بنزین با اکتان ۹۵ و استاندارد یورو۶ است، کشور های تولید کننده و صادر کننده نفت که اقتصاد ضعیف تری دارند، کیفیت بنزین آن ها شاید در حد یورو۴ یا یورو۵ باشد. این مساله سبب شده که دولت های صاحب نفت، یارانه های سوختی پرداخت کنند و از نظر ارزانی قیمت بنزین در دنیا، ایران جایگاه سوم را دارد. اما کشورهای صاحب اقتصاد پیشرفته به دلیل مالیات یا یارانه های دیگر، بنزین گران تری دارند. باتمام این تفاسیر موضوع تولید حداکثر حدود ۴۰ درصد بنزین یورو استاندارد در کشور را اگر بخواهیم با استاندارد سوختی سایر کشورها مقایسه کنیم، بازهم بنزین داخل کشور حرفی برای گفتن حتی از نظر قیمتی ندارد. براساس استانداردها، اگر سوخت با سطح استاندارد بالاتر عرضه شود، در خودروها و وسایل نقلیه ای که سطح استاندارد آلایندگی پایین تری دارند، قابل استفاده و زمینه لازم کاهش آلایندگی را نیز فراهم می کند.